I. Etap przygotowawczy przed wywołaniem głosek „k” i „g”
Ćwiczenia usprawniające (wzmocnienie mięśni tyłu języka):
- ziewanie przy szeroko otwartych ustach;
- wdychanie powietrza nosem i wydychanie ustami, podczas szerokiego otwierania ust;
- picie gęstych napojów przez długą i cienką słomkę;
- przysysanie drobnych papierków przez rurkę i przenoszenie ich na plansze;
- opieranie języka o dolne zęby;
- unoszenie środka języka do podniebienia twardego i miękkiego;
- podwijanie języka,
- ssanie cukierka (środkiem języka);
- „koci grzbiet” (opieranie czubka języka o dolne zęby i cofanie go w głąb jamy ustnej, by nastąpiło uniesienie grzbietu języka do góry);
- mlaskanie całą powierzchnią języka przy opuszczonej żuchwie;
- przyklejanie całego języka do podniebienia przy szeroko otwartych ustach, a następnie energiczne opuszczanie przodu języka w dół.
II. Etap wywołania głosek „k” i „g”
„k”
- Pokazanie wzorca wymowy (układu artykulatorów przy szeroko otwartych ustach) i próba powtórzenia ułożenia języka przez dziecko.
- Lekko odchylamy głowę dziecka do tyłu i próbujemy mówić K-H
- Przytrzymujemy język, a dziecko wymawia „t”, „ta”, „to”, „te”, „tu”.
- Próbujemy wymawiać [k] w połączeniu z [ch]– HAKA, HOKO, HUKU, HEKE, HIKI, HYKY
- Wywołanie głoski „k” przez wymawianie „h”:
– imitowanie śmiechu – dziadka (he, he), taty (ho, ho), mamy (ha, ha), dziewczynki (hi, hi);
– nawoływania i okrzyki – hej, hej, hop, hop, hej ho, hej ho, ho ho ho, hip hip, hura, buch, bach, echo, echo;
– zabawy w chuchanie na: zmarznięte ręce, oszronioną szybę, lustro, by zaparowała jego powierzchnia; - Przy szeroko otwartych ustach maluch wypowiada logotomy:
– aka, oko, uku, eke, iki, yky,
– ak, ok, uk, yk, ik,
– ka, ko, ke, ku, ky (przy głosce „g” odpowiednio te same logotomy, tyle, że z „g”, czyli: aga, ogo itd.).
„g”
Po wywołaniu „k” głoska „g” powinna pojawić się samoistnie.
Jeśli nadal są problemy:
- Można polecić wymawianie „k” z równoczesnym lekkim uderzaniem w klatkę piersiową dłonią zwiniętą w łódeczkę.
- Jeśli będzie problem z jej bezdźwięczną realizacją należy wybrzmiewać ją między samogłoskami, np. aga, ago, age, agu itd.
- Podczas wybrzmiewania „d” z unieruchomionym czubkiem języka, palcem lub szpatułką uzyskujemy również „g”.
III. Etap utrwalenia głosek „k” i „g”
„k”
UWAGA! Ważne, żeby na początku nie występowała głoska „t”!
- ćwiczymy połączenia z samogłoskami tylnymi:
– w nagłosie: ka, ko, ke, ku, wyrazy, związki wyrazowe, potem zdania;
– w śródgłosie:
aka, ako, ake, aku,
oka, oko, oke, oku,
eka, eko, eke, eku,
uka, uko, uke, uku (wyrazy, związki wyrazowe, potem zdania);
– w wygłosie:
ak, ok, ek, uk, ik, yk, wyrazy, potem związki wyrazowe i zdania);
2. następnie ćwiczymy połączenia ze spółgłoskami: w nagłosie i śródgłosie:
– kle, kla, klu, kre, kro, np. krowa, kluski, kredki, klasa;
– wka, lko, lka, łko, nka, żka, np. kawka, ławka, balkon, skakanka, ważka.
UWAGA! Ze względu na użycie słów zawierających głoskę „t” gra powinna być użyta dopiero w tym miejscu, choć na pozór dotyczy wcześniejszego etapu utrwalenia wywołanej głoski w nagłosie z samogłoską w sylabach i wyrazach.
„g”
UWAGA! Ważne, żeby na początku nie występowała głoska „d”!
1. ćwiczymy połączenia z samogłoskami:
– w nagłosie: ga, go, ge, gu, potem w wyrazach, związkach wyrazowych, zdaniach;
– w śródgłosie:
aga, ago, age, agu,
oga, ogo, oge, ogu,
ega, ego, ege, egu,
uga, ugo, uge, ugu, wyrazy, związki wyrazowe, zdania.
2. przechodzimy do ćwiczeń połączeń ze spółgłoskami w nagłosie i śródgłosie:
gło, gro, gry, grze
agr, ogn, egł, igł, ygr, mgł
kolejno: wyrazy, związki wyrazowe, zdania:
Gajowy ugasił ogień gaśnicą.
Pielęgniarka ściąga gips z nogi Agaty.
Gienia grzała Grzesiowi gołąbki w garnku na gazie.
W tym momencie możemy włączyć „d” i ponownie przejść kolejno pkt.1-3.
IV. Etap automatyzacji głosek „k” i „g”
- etap utrwalenia wywołanych głosek w związkach wyrazowych (nagłos, śródgłos i wygłos);
- teksty drukowane i wierszyki;
- mowa spontaniczna;
- opowiadanie treści historyjek obrazkowych.
“Kran”
Myła ręce jakaś gapa,
kap, kap, kap.
Poszła,
a kran dalej kapał,
kap, kap, kap.
Wczoraj kapał i dziś kapie:
kap, kap, kap.
I źle myśli o tej gapie,
kap, kap, kap!
To przez gapę kran ma katar,
kap, kap, kap.
Taki katar to jest strata!
Kap, kap, kap.
Bo te krople- to są grosze,
kap, kap, kap.
Grosz za groszem z wodą poszedł,
kap, kap, kap.
Co tu robić? Gapa nie wie,
kap, kap, kap.
A więc my powiemy gapie:
“Dokręć kran!”
O, już nie kapie!
“Felek”
Wiecie dzieci?
świat jest wielki
a na świecie same Felki.
Więc dla nóżek- pantofelki,
a na obiad- kartofelki,
a do lodów są- wafelki,
a do pieca są- kafelki,
a do śmieci są- szufelki.
Naokoło wielki świat
a po środku, stoję
ja:nie kafelek, nie kufelek,
ani nawet pantofelek
stoję ja; po prostu Felek.
“Gąseczki”
Nad rzeczkę wartką drepce gąska z dziatwą.
Żółte nóżki ma.
Gęgu- gęgu- ga.
Woda jest nagrzana, więc lekcję pływania
matka gąskom da.
Gęgu- gęgu – ga.
Płyną gąski rzeczką ze swoją mateczką.
Las nad rzeką gra:
Gęgu- gęgu- ga